Tarih Bilimi Nedir 3

Tarih, geçmiş zamanın incelenmesi bilimidir.[2] “Tarih”, geçmiş zamanda olan olayların incelenmesinin yanı rabıta, bu olaylarla alakalı bilgilerin aptalfi, toplanması, organizasyonu, sunumu ve yorumlanması ile bile ilgilenen bir şemsiye terimdir.[3]

İnsan yahut adam-dışı farkı gözetmeksizin, mevzi ve devran aralığının kestirildiği bir geçmiş devran dilimde, münasebet-sonuç ilişkisi kurup, doküman ve bulgular eşliğinde bilgiler toplayan bir bilimsel niteliği olan disiplin olan gün, rastgele bir bilim kümesine dahil edilmez; çünkü gün, her kayranın esbakini inceleyebilecek kadar geniş bir disiplindir. İnsanlık esbaki kelam konusu olduğunda, gökçe yazının icadından önceki zamanlara “gün öncesi” denir.

Tarihî tetkik, geçmiş zamandaki olaylara ilişikli bütün bilgilerin, olayların vuku bulduğu dönemin şartları basar önüne kızılınarak, mümkün olduğunca nesnel bir şekilde sunulması ile oluşur. Tarih, yaşanmış olan olayların bir daha evetşanabilmesi kadar bir muhtemellık olmadığından huy bilimlerindeki kadar deney ve gözleme dayanamaz.

Tarih sözcüğünün Batı dillerindeki ortak muhaliflığı, Grekçe: ἱστορία, historiá (anlamı “tahkikat”) teriminden türemiştir.[4] İyonya lehçesinde bildirme, sav ittihaz suretiyle olgun edinme anlamlarında kullanılan kelime, Attika lehçesinde görerek, tanık olarak bilme anlamlarının yanı rabıta çok daha geniş bir anlam içeriğiyle fizik, coğrafya, astronomi, bitki ve efsanevi bilgisi ve hatta derece derece huy bilgisini kapsayacak şekilde kullanılmıştır. Edward Carr’ın teşhismıyla gün, “doğrulanmış olgular kümesi”nden farklı bir şey bileğildir.[5]