Duydum Ki Bir Kızın Olmuş 5

Türkü, Türkiye’nin sözlü geleneğinde, bir ezgi ile söylenen umum şiirlerinin her çeşidine maruz ad. Türkü sözcüğü, Türk adının sonuna, rabıta eki olan “î” ekinin getirilmesiyle ortaya çıkmıştır. “Türkî”, Türk ile dayalı ve Türk’e özgü medlulında da kullanılır.

Türkü, kendine özgü ve belli başlı bir ezgi ile söylenen, hece ölçüsüyle yazgılan ve giderek anonimleabat bir nazım biçimidir. Türküler ana dörtlüklerle, onu izleyen nakaratlardan oluşur. Türkülerdeki dörtlüklere (üçlük yahut ikilik de olabilir) “bent” adı verilir. Nakaratlar ise umum dilinde “putrel” ve “kavuştak” olarak adlandırılır. Kavuştaklar her ezgiden sonra gene edilen ikilik (ya da elan çok) dizelerdir.

Türkünün belli başlı bir şekli yoktur. Bir koşma, bir semai, bir destan ya da herhangi bir umum şiiri türkü ezgisiyle söylendiğinde türkü olur. Bu yüzden türkü tipinin en açık özelliği melodisidir. Türküler hece ölçüsünün her lafıbıyla söylenir. Doğrusu hece nüshası itibarıyla bir sınırlama gerçekleşemez.

Türkülerin büyük çoğunluğu anonimdir ya da ağızdan ağza söylenirken söyleyeni kaybolmuştur. Türküler bu şekilde umumın emtiaı olurlar ve umumın her kesimine hitap eden sanatçılar aracılığıyla albümlerde, konserlerde ve canlı performanslarda kullanılan yaygın bir musiki türüdür. Türküler çoğu sefer, bir tabiat fenomenı ya da bir kahramanlık hakkındasında doğar ve yayılırlar. Türküler, doğdukları bölgenin özelliklerini koruyamazlar. Taşındıkları bölgelerde kişilerin, konum adlarının, ayrıca mevzuların üstelik değişmiş olduğu görüldüğü bâtınin, nerede doğduklarını saptamak dermanleşir.

Mahmut Ragıp Gazimihal, ezgilere nazaran usulsüz ve usullü türküler olarak dü tefrik yapar. Usulsüz olanlar; divan, bozlak, koşma, hoyrat ve Çukurova’yı bâtınine meydan uzun havalardır. Usullü olan türküler grubunda ise genellikle külah havaları konum tuzakır ki bunlara Konya’da oturak havası, Şanlıurfa’da kırık albeni adı verilmektedir.

Türklerde alışverişlenen konulara nazaran de sınıflama fail yazarlar vardır. Konularına nazaran türküler:

Ninniler
Çocuk türküleri
Huy türküleri
Aşk türküleri
Kahramanlık ve askerlik türküleri
Resim türküleri
İş türküleri
Kontralıklı türküleri
Ölüm türküleri (Ağıt)
Olta türküleri
Huy ve efsanevi türküleri
Zeybek ve derebeyi türküleri
Cinayetler ve kötüklı olaylarla alakalı türküleri
Güldürücü türküleri