Duydum Ki Bir Kızın Olmuş 11

Türkü, Türkiye’nin sözlü geleneğinde, bir ezgi ile söylenen kamu şiirlerinin her çeşidine verilen ad. Türkü sözcüğü, Türk adının sonuna, ilişki eki olan “î” ekinin getirilmesiyle ortaya çıkmıştır. “Türkî”, Türk ile müteallik ve Türk’e özgü fehvaında da kullanılır.

Türkü, kendine özgü ve makul bir ezgi ile söylenen, hece ölçüsüyle makalelan ve giderek anonimlehandan bir nazım biçimidir. Türküler temel murabbaklerle, onu izleyen nakaratlardan oluşur. Türkülerdeki murabbaklere (üçlük yahut ikilik bile mümkün) “bent” adı verilir. Nakaratlar ise kamu dilinde “ulama” ve “kavuştak” olarak adlandırılır. Kavuştaklar her ezgiden sonra tekrar edilen ikilik (ya da henüz çok) dizelerdir.

Türkünün makul bir şekli yoktur. Bir koşma, bir semai, bir destan ya da rastgele bir kamu şiiri türkü ezgisiyle söylendiğinde türkü olabilir. Bu yüzden türkü tipinin en kabartılı özelliği melodisidir. Türküler hece ölçüsünün her sözıbıyla söylenir. Yani hece nüshası bakımından bir sınırlama gayrimümkün.

Türkülerin heybetli çoğunluğu anonimdir ya da ağızdan ağza söylenirken söyleyeni kaybolmuşdolaşma. Türküler bu şekilde kamuın finansı olurlar ve kamuın her kesimine hitap eden sanatkârlar tarafından albümlerde, konserlerde ve canlı performanslarda kullanılan münteşir bir çalgı türüdür. Türküler çoğu el, bir doğa hadiseı ya da bir kahramanlık kontrasında doğar ve yayılırlar. Türküler, doğdukları bölgenin özelliklerini koruyamazlar. Taşındıkları bölgelerde kişilerin, vaziyet adlarının, hatta mevzuların bile değiştiği görüldüğü yürekin, nerede doğduklarını saptamak eforleşir.

Mahmut Ragıp Gazimihal, ezgilere gereğince usulsüz ve usullü türküler olarak dü fark yapar. Usulsüz olanlar; divan, bozlak, koşma, hoyrat ve Çukurova’yı yürekine vadi uzun havalardır. Usullü olan türküler grubunda ise alelumum düzen havaları vaziyet aldatmaır ki bunlara Konya’da oturak havası, Şanlıurfa’da sınık ortam adı verilmektedir.

Türklerde maslahatlenen konulara gereğince bile sınıflama yapan yazarlar vardır. Konularına gereğince türküler:

Ninniler
Çocuk türküleri
Doğa türküleri
Aşk türküleri
Kahramanlık ve bayrakaltı türküleri
Resim türküleri
İş türküleri
Karşıtlıklı türküleri
Ölüm türküleri (Ağıt)
Külah türküleri
Tab ve efsanevi türküleri
Efe ve derebeyi türküleri
Cinayetler ve elemklı olaylarla alakalı türküleri
Güldürücü türküleri